آنالوگ های 1- GLP و درمان دیابت نوع ٢

داروهای آنالوگ 1- GLP به نامهای اگزناتید ( نام تجاری Byetta) و لیراگلوتید ( با نام تجاریVictoza )  که در آمریکا بفروش می رسند دو نوع  دارویی هستند که گاهی تحت عنوان آگونیست های رسپتور 1- GLP شناخته می شوند.

این دو دارو به عنوان انتخاب اول برای درمان دیابت محسوب نمی شود اما غالباً در ترکیب با سایر داروها (بغیر از انسولین ) تجویز می شوند.

توجه داشته باشید که این داروها در کشورهای مختلف توسط کارخانه های مختلف با اسامی گوناگون تولید می شوند.

مطالب زیر نگاه مختصری به این دو نوع دارو و نحوۀ  عمل آنها است برای جزئیات بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.

داروی Exenatide یا همان Byetta نوع سنتز شده از پروتئینی است که اولین بار در بزاق یک نوع سوسمار بنام Gila monster یافت شد.

این داروها چگونه عمل می کنند؟

عمل این داروها کمی پیچیده است.اول باید در مورد 1- GLP مطالبی را برای شما توضیح دهیم . این مولکول یک هورمون روده ای کوچک است که بنام شبه پیتید گلوکاگون -1 معروف است و در پاسخ به خوردن غذا در روده تولید می شود.

این نوع هورمون ترشح انسولین را از سلولهای بتای پانکراس افزایش می دهد  و ترشح گلوکاگون را بعد از غذا سرکوب می کند، از خالی شدن معده ممانعت می کند و اشتها را کاهش می دهد. سایر تأثیرات آن سرکوب کردن تولید گلوکز بوسیلۀ کبد است و جذب گلوکز را از بافت های دیگر بغیر از کبد بهبود می بخشد (بیشتر می کند).تمام این مراحل سبب پائین آوردن مقدار قند خون بعد از غذا می شود. مشکل اصلی اینجاست که پروتئین 1- GLP بسرعت بوسیلۀ آنزیمی که DPP-4 نام دارد، تخریب می شود. در حال حاضر دانشمندان با ساختن پروتئین مشابه 1- GLP که قادر است به رسپتورهای 1- GLP متصل شود و نسبت به عمل آنزیم DPP-4 مقاوم است، این مشکل را حل کرده اند. این نوع آنالوگ (شبیه به مولکول اصلی) مانند 1- GLP عمل می کند اما مدت عمل آن طولانی تر خواهد بود.

مقدار پروتئین 1- GLP در افراد مبتلا به دیابت نوع ٢ کاهش می یابد عمل 1- GLP بستگی به مقدار قند خون دارد چنانچه قند خون بالا نرود 1- GLP نیز فعالیت نخواهد کرد. ازنظرعملی این بدان معناست که درمان با 1- GLP سبب بروز هیپوگلیسمی نمی شود. ما در مورد تأثیرات دراز مدت این داروها نظیر عوارض دیابت و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت یا مرگ ، مطالب زیادی نمی دانیم.

موارد استفاده (use )

استفاده از داروی Exenatide برای افراد بزرگسال مبتلا به دیابت که نمی توانند با قرص متفورمین یا سولفونیل اوره  یا تیازولیدین دیون ( یا مخلوطی از این داروها) بیماری خود را کنترل کنند از طرف FDA (ادارۀ دارو و غذای آمریکا) تأیید شده است. البته این دارو حتماً باید با تجویز پزشک مصرف شود و این نوع دارو همزمان با انسولین تراپی نباید مصرف شود.  نوع دیگر این ترکیب لیراگلوتید نام دارد که توسط FDA برای درمان افراد مبتلا به دیابت نوع ٢ مورد تأیید قرار گرفته است اما به عنوان شروع درمان افراد دیابتی توصیه نمی شود. اگر چه مصرف این دارو بوسیلۀ افراد بدون نسخه هم ایرادی ندارد و می تواند به تنهایی یا بهمراه سایر داروها نظیر، متفورمین ، سولفونیل اوره ها یا تیازولیدن دیون ها مصرف شود. اما برای استفادۀ همزمان با انسولین تراپی توصیه نمی شود.

مقدار مصرف (Dosing )  

این داروها بصورت تزریق زیر جلدی مصرف می شوند. داروی اگزناتید  دوبار در روز با مقدار 5 میکروگرم در یک ساعت قبل از غذا، شروع می شود و بعد از چهار هفته  مقدار این دارو به ١٠ میکروگروم  دوبار در روز افزایش می یابد.  داروی لیراگلوتید  liraglutide بصورت تزریق زیر جلدی از ٦/. میلی گرم یک بار در روز آغاز می شود و به ٢/١  میلی گرم در روز بعد از یک هفته می رسد. این دارو بدون توجه به زمان خوردن غذا تزریق می شود. مقدار ماکزیمم تزریقی این دارو ٨/١ میلیگرم در روز است.

اثرات مضر جانبی (Effects Side)

از  هر ده نفر مصرف کنندۀ آنالوگ های 1- GLP ٤ نفر به حالت تهوع، تهوع و اسهال مبتلا می شوند. حالت تهوع در طول زمان بر طرف می شود. مصرف این دارو باعث کاهش وزن می شود. هر دو این نوع داروها ممکن است سبب پانکراتیت شوند (پانکراتیت ممکن است سبب مرگ شود).

وقتیکه این داروها بهمراه سولفونیل اوره مصرف شوند ممکن است سبب هیپوگلیسمی شود.

لیراگلوتید ممکن است سبب سرطان تیروئید شود. مصرف تنهایی این داروها باعث هیپوگلیسمی نمی شود.

موارد منع مصرف دارو

در موارد زیر از مصرف این داروها ممانعت کنید.

در اختلال شدید کلیوی از مصرف Exenatide ممانعت کنید.

در سندرم Multiple Endocrine Neoplasia یا سندرم MEN از مصرف liraglutide ممانعت کنید.

اگر دارای سابقۀ فامیلی medullary thyroid cancer باشید از مصرف liraglutide ممانعت کنید. در صورتیکه دارای سابقۀ خانوادگی پانکراتیت و گاستروپارزی (gastroparesis ) هستید، پروتئین های آنالوگ 1- GLP را با احتیاط استفاده کنید. چنانچه به اختلالات کبدی و کلیوی مبتلا هستند در مصرف liraglutide احتیاط کنید.

منبع:

Diabeticmediterraneandiet.com